Nhiều người nghe chuyện Gia Cát Lượng gảy đàn đẩy lui quân Tư Mã Ý, nhưng ít người biết đến vị mưu sĩ từng dùng một khúc nhạc phá tan 10 vạn quân Sở, đánh bại bá vương Hạng Vũ mạnh mẽ nhất trong lịch sử Trung Quốc.
Sở bá vương Hạng Vũ – một trong những chiến thần của Trung Hoa (ảnh từ phim truyền hình Trung Quốc)
Trương Lương từng không ít lần bày mưu tính kế giúp cho Lưu Bang từ thế yếu chuyển thành thế mạnh, sau đó lần lượt chinh phạt thiên hạ, đi đến thống nhất Trung Hoa. Ông được Lưu Bang tôn xưng làm thầy và vô cùng kính trọng. Một trong những kế sách khiến tên tuổi của Trương Lương trở thành huyền thoại trong lịch sử Trung Quốc, đó là việc ông chỉ thổi một khúc tiêu mà phá tan 10 vạn quân Sở, ép Hạng Vũ vào chỗ chết ngay sau đó.
Trương Lương nhiều lần bày mưu giúp Lưu Bang chiến thắng Hạng Vũ (ảnh từ phim truyền hình Trung Quốc)
Đây là một sự kiện có thật trong lịch sử được nhiều tác phẩm ghi chép lại, mặc dù chi tiết có phần khác nhau. Theo Hán Sở tranh hùng của Mộng Bình Sơn, năm 202 TCN, Hạng Vũ trúng kế của Hàn Tín. Ông và 10 vạn quân Sở của mình bị lực lượng áp đảo của Hán vương Lưu Bang cùng các nước chư hầu bao vây ở Cai Hạ, tình thế rất nguy cấp.
Tuy nhiên, chiến thần Hạng Vũ không dễ bị tiêu diệt. Hạng Vũ và quân đội của ông chống trả quyết liệt nhằm trốn thoát khỏi vòng vây, giao chiến liên tục suốt một ngày. Hạng Vũ một mình đánh lui 60 viên đại tướng của liên quân.
Trước sự uy dũng của Hạng Vũ, Lưu Bang cùng Hàn Tín (đại tướng quân bách chiến bách thắng trong lịch sử Trung Quốc) không tài nào tiến lại được. Hạng Vũ cũng tự biết rõ mình không thể để bị bao vây lâu dài, bèn đôn đốc tướng sĩ, lệnh sáng hôm sau đột phá vòng vây quân Hán. Tinh thần quân Sở vì vậy lại lên rất cao. Nếu để cho Hạng Vũ thoát ra ngoài, sau đó gây dựng lại lực lượng phản công thì đúng là mối đại họa với Lưu Bang.
Trong tình thế cam go, Trương Lương đã thực hiện một mưu kế không tưởng, khiến cho quân Sở từ 10 vạn tan vỡ ngay trong đêm quyết định của cuộc chiến. Vốn là bậc thầy về âm nhạc, nhân lúc đêm khuya canh vắng, Trương Lương lẻn lên núi Kê Minh gần doanh trại quân Sở, thổi lên một khúc nhạc, đó là khúc Tứ diện Sở ca nổi tiếng trong lịch sử Trung Hoa.
Trương Lương thổi khúc Tứ diện Sở ca phá vỡ đại quân của Hạng Vũ (ảnh minh họa)
Tiếng tiêu của Trương Lương thổi lên có thể làm cho binh sĩ nước Sở động lòng nhớ quê. Người vui nghe nó càng vui, người buồn nghe nó thì nỗi buồn càng thấm thía. Giữa thời tiết mùa thu, hiu hắt gió vàng, cỏ cây trút lá, binh sĩ nước Sở của Hạng Vũ xa cách quê hương lâu ngày nghe tiếng tiêu liền động lòng, không còn tinh thần chiến đấu nữa.
Khắp doanh trại quân Sở vang lên tiếng khóc thương, quân Sở bèn rủ nhau bỏ trốn hết trong đêm, các tướng lĩnh không ngăn cản được cũng rủ nhau bỏ trốn hoặc ra hàng quân Hán. Hồi 39 Hán Sở tranh hùng miêu tả: Sáng ngày hôm sau, khi Hạng Vũ tỉnh rượu thức dậy, quân số của ông từ 10 vạn chỉ còn lại 800 quân kỵ trung thành ở lại. Hạng Vũ liều chết phá vây ra ngoài nhưng bất lực. Ông bị truy sát đến sông Ô Giang và phải tự vẫn.
Hạng Vũ phá vây nhưng quân số còn lại quá ít ỏi (ảnh từ phim truyền hình Trung Quốc)
Câu chuyện trên dẫn từ tác phẩm Hán Sở tranh hùng, một bộ tiểu thuyết lịch sử nên có thể có một số tình tiết được tiểu thuyết hóa. Tuy nhiên, sách Sử ký của Tư Mã Thiên cũng ghi nhận sự kiện này. Chỉ khác chi tiết Trương Lương thổi tiêu được thay đổi bằng việc Trương Lương hát bài Tứ diện Sở ca và truyền lại cho quân Hán học mà hát theo.
Hạng vương đóng quân ở trong thành Cai Hạ, binh ít, lương hết. Quân Hán và quân chư hầu bao vây mấy vòng. Đang đêm, Hạng vương thức dậy nghe quân Hán ở bốn mặt đều hát giọng Sở. Hạng vương kinh hoàng, nói: “Hán đã lấy được Sở rồi sao? Sao mà người Sở lại đông như thế?”. Quân Sở vì vậy không còn lòng dạ chiến đấu, bỏ trốn hết cả, một đêm mà tan vỡ.
Hạng Vũ trúng kế của Trương Lương phải ôm hận tự vẫn ở Ô Giang (ảnh minh họa)
Nhờ mưu kế của Trương Lương, chiến thần Hạng Vũ và 10 vạn quân Sở bị phá mà không tốn một binh một tốt nào. Có thể nói Trương Lương là một trong số ít các nhà quân sự áp dụng thành công tâm lý chiến và cũng là bậc thầy số một khi sử dụng nghệ thuật chiến tranh này.
