Vào thời Tam Quốc ʟᴏạɴ thế, bên cạnh những mãnh tướng võ lực vô song, không thể không nhắc đến sức ảnh hưởng và tầm quan trọng của các quân sư đa mưu túc trí.
Gia Cát Lượng là tể tướng nhà Thục Hán thời Tam Quốc. Ông không chỉ là một chính trị gia có tài thao lược kiệt xuất, liệu việc như thần mà còn khéo ngoại giao, hiểu biết rộng, trên thông thiên văn dưới tường địa lý và là một nhà phát minh đại tài. Ông vinh dự được người đời coi là tấm gương hình mẫu để học hỏi.
Sở trường của ông là chấp chính trị quốc, đảm nhận công việc phục hưng Thục Quốc, đóng góp công lao trong việc xây dựng chính quyền nhà Thục Hán cho Lưu Bị.
Về khả năng ngoại giao, ông là người đề xuất và cũng là cầu nối thành lập liên minh Lưu Tôn chống Tào, tạo thành chế chân vạc giúp Đông Ngô và Thục Hán có thể ch.ống lại thế lực phía Bắc.
Gia Cát Lượng là một trọng thần trong tay Lưu Bị, được Lưu Bị hết sức tin tưởng. Sau khi Lưu Bị qua đời, Gia Cát Lượng tận tâm phò tá cho Lưu Thiện, chỉnh đốn hậu phương, thục đẩy sự hưng thịnh của nhà Thục Hán.
Sau khi Tào Phi ᴄʜếᴛ, ông nắm bắt cơ hội quyết tâm xuất quân Bắc ph.ạt, đối đầu với Tư Mã Ý, chỉ tiếc rằng khi bá nghiệp còn đang dang dở thì vì quá lao lực mà bệnh mất.
Quách Gia
Quách Gia là một mưu sĩ nổi tiếng dưới chướng Tào Tháo. “Quách Gia không ᴄʜếᴛ, Ngọa Long không xuất sơn”, câu nói đủ để chứng minh tài năng của Quách Gia ngang tầm Gia Cát Lượng.
Ông sớm để vạch ra mục tiêu chiến lược cho Tào Ngụy, có nhiều cống hiến không nhỏ trong công cuộc thống nhất phía Bắc của Tào Tháo. Tào Tháo khen Quách Gia là người thực sự phò tá giúp ông hoàn thành bá nghiệp, thường đưa ra những d.ị kế dẫn đến thắng lợi, đề xuất “thập thắng thập bại luận” trứ danh.
Đối với những quan điểm hiện đại bây giờ thì “thập thắng thập bại luận” chính là phương pháp trị quốc, chính sách pháp lệnh, cách tổ chức cho đến tư tưởng tu dưỡng nhân tài. Những điều đó đều liên quan đến mấu chốt thành bại của sự việc, thể hiện được kiến thức và tầm nhìn cao siêu của Quách Gia.
Bàng Thống
“Ngọa Long – Phượng Sồ, được một trong hai có thể an thiên hạ” là một câu nói nổi tiếng để ca ngợi mưu trí của Ngọa Long Gia Cát Lượng và Phượng Sồ Bàng Thống. Chỉ tiếc thời gian hoạt động quân sự tương đối ngắn nên thành tích không có nhiều.
Ông chính là người bày liên hoàn kế khiến Tào Tháo đại bại ở Xích Bích. Trong cuộc đối đầu giữa Lưu Bị và Lưu Chương sau đó, ông bày “Thượng-Trung-Hạ tam k.ế”, Lưu Bị chọn trung kế và thắng Lưu Chương nhưng kế sách này lại phải đ.ánh đổi m.ạng sống của Bàng Thống. Ông t.ử tr.ận khi mới 36 tuổi.
Tuân Úc
Luận về chiến lược, Tuân Úc là người lập ra con đường quân sự và quy hoạch bản đồ thống nhất phương Bắc, từng nhiều lần sửa lại phương hướng chiến lược cho Tào Tháo, bao gồm cả việc ch.ặn đón Thiên Tử.
Tuân Úc thậm chí được trao Tào Tháo trao cho quyền mắng ông khi ông có chiến lược sai lầm.
Luận về chính trị, Tuân Úc là một đại hậu phương giúp Tào Tháo xử lý sự vụ quân quốc, là công thần số một trong kế hoạch thống nhất phương Bắc, được xưng là Tuân lệnh quân hay Vương Tá Chi Tài.
Luận về nhân sự, Tuần Úc từng tiến cử rất nhiều hiền tài cho Tào Tháo như Quách Gia, Chung Dao, Tuân Du, Trần Quần, Đỗ Tập và rất nhiều nhân tài khác.
Thành công của Tào Tháo có dấu ấn rất lớn của Tuân Úc, có thế nói ông chính là một quân sư toàn tài, một “bộ não” thực sự của nhà Tào Ngụy.
Chu Du
Chu Du là tướng lĩnh nhà Đông Ngô thời kỳ cuối Đông Hán, là một nhà quân sự trứ danh, một trong những danh tướng Tam Quốc, là danh tướng thứ 64 trong Đường Võ miếu, danh tướng thứ 72 trong Tống Võ miếu. Viện Thuật từng muốn chiêu mộ ông nhưng bị cự tuyệt.
Trong Tam Quốc Trí, Chu Du gần như là một người hoàn mỹ, chỉ tiếc vì dốc sức quá độ mà anh hùng đoản mệnh.
Chu Du góp công rất rất lớn vào việc giúp Tôn Sách Tôn Quyền giành được một phần giang sơn. Sau vì Tôn Quyền mà cùng Gia Cát Lượng thành lập liên minh kháng Bắc ch.ống Tào. Đương thời Châu Du hết mực tán dương Gia Cát Lượng, nhưng tầm nhìn của ông thì hoàn toàn không thua kém Khổng Minh.
Dấu ấn đậm nét nhất của ông chính là đại chiến Xích Bích. Ông chỉ huy thủy quân đ.ánh b.ại đại quân Tào, tạo thành cục diện thế chân vạc Tam Quốc.
Tư Mã Ý
Tư Mã Ý là một chính trị gia nhà Tào Ngụy thời Tam Quốc và cũng là một quân sư mưu lược. Ông cũng là một trong những người đặt nền móng xây dựng vương triều Tây Tấn.
Tư Mã Ý được coi người ẩn náu tr.ốn th.oát may mắn nhất Tam Quốc, khiến Gia Cát Lượng mệt đến ᴄʜếᴛ, tr.anh đ.oạt chính quyền Tào Ngụy, trở thành người thắng cuộc buồn cười nhất về sau.
Thời kỳ đầu Tư Mã Ý là thầy của Tào Tháo, ủng hộ Tào Tháo xưng đế, dần dần lấy được sự tín nhiệm. Ông cùng với Tưởng tề là người hiến kế cho Tào Tháo, gián tiếp dẫn đến cái ᴄʜếᴛ của Quan Vũ.
Lúc Tào Phi ph.ạt Ngô, ông ở hậu phương ch.ống lại cuộc dẫn lính ph.ạt Bắc của Gia Cát Lượng. Ông còn có công bình định Liễu Đông, ᴄʜéᴍ đầᴜ Công Tôn Uyên, giải quyết vấn đề quẫy nhiễu phương Bắc của quân Liễu Đông.
Trước khi Minh Đế ᴄʜếᴛ đã lệnh cho ông và Tào Sảng phò tá Tào Phương, trở thành trọng thần trông trẻ. Nhân lúc Tào Phương và Tào Sảng ra ngoài, Tư Mã Ý đã phát động chính biến, chiếm lấy chính quyền Tào Ngụy. Sau khi độc chiếm đại quyền, Tư Mã đời sau tr.uất ngôi Thiên Tử thành lập Tấn Triều.
Lục Tốn
Sau Chu Du, Đông Ngô có thể nói thật may mắn khi sở hữu Lục Tốn. Chiến tích vĩ đại nhất của Lục Tốn chỉnh là đại chiến Di Lăng, ʜỏᴀ ᴛʜɪêᴜ hàng chục vạn đại quân Thục Hán của Lưu Bị. Sau đó, Lục Tốn tiếp tục đ.ánh b.ại Tào Hưu ở Nhai Đình, lập công liên tiếp, được Tôn Quyền coi trọng, thăng lên vị trí cao hơn và ban cho ông những chức tước chưa từng thấy.
Sau này, Lục Tốn đảm nhận giám sát và quản lý cả hai lĩnh vực dân sự và quân sự ở Đông Ngô, đồng thời tham gia một số cuộc ᴄʜɪếɴ ᴛʀᴀɴʜ ch.ống lại Tào Ngụy.
Đáng tiếc, trong những năm cuối đời của mình, Lục Tốn đã bị cuốn vào cuộc đ.ấu tr.anh giành quyền nối ngôi giữa các con trai của Tôn Quyền và không được Tôn Quyền ưu ái như trước, rồi phải qua đời trong sự th.ất v.ọng.
Trình Dục
Do chịu sự ảnh hưởng của tiểu thuyết và điện ảnh, hình ảnh Trình Dục trong mắt mọi người là một văn thần mưu sĩ nhưng theo chính sử thì con đường thăng tiến của Trình Dục lại xuất phát là một tướng quân.
Trình Dục có dũng có mưu, hành sự tỉ mỉ, là một công thần khai quốc Ngụy triều. Thời ʟᴏạɴ Hoàng Cân, quân Khăn vàng đ.ánh đến cửa nhà của Trình Dục, ông không hề h.oảng sợ mà bình tĩnh dùng mưu kế của mình để bảo vệ mọi người. Danh tiếng của ông nổi lên từ đó, nhiều lộ chư hầu mời ông về phò tá nhưng ông đều cự tuyệt, duy chỉ có Tào Thào vừa cất lời ông liền đồng ý.
Lúc Tào Tháo bị Lữ Bố tập kích, không có viện trợ, chính Hoàng Dục là người khuyên bảo động viên, giúp Tào Tháo ổn định tinh thần.
Ông là người rất biết thời thế rất biết ᴛʜủ đᴏạɴ. Khi được Tào Tháo hỏi, ông tự nhân mình thua kém Từ Thứ mười lần, nhưng chính ông là người hiến k.ế mạo thư của mẹ Từ Thứ để dụ Từ Thứ về phe quân Tào.
Sau trận thua Xích Bích, Tào Tháo bị Quan Vũ ᴛʀᴜʏ sáᴛ, chính Trình Dục đã khuyên Tào Tháo thuyệt phục Quan Vũ vì thấy Quan Vũ là người trọng nghĩa khí.
Trần Cung
Trần Cung là mưu sĩ giúp sức cho Lữ Bố nhưng đầu ông lại theo Tào Tháo. Bằng con đường ngoại giao, ông đã dễ dàng giúp Tào Tháo có được Duyện Châu, đây là một bước chiến lược quan trọng cho chiến lược gia tăng thế lực của Tào Tháo về sau.
Sau này vì ʙấᴛ ᴍãɴ với sự ᴛàɴ ʙạᴏ của Tào Tháo mà Trần Cung đã cùng với Trương Mạc ph.ản Tào, đón Lữ Bố dẫn quân vào Duyện, phò tá Lữ Bố đ.ánh b.ại Tào Tháo. Trần Cung đưa ra rất nhiều kế sách ch.ống Tào nhưng Lữ Bố lại không nghe theo, cuối cùng Lữ Bố đầu hàng và Trần Cung cũng bị xử ᴄʜéᴍ.
Trên đường tiễn Trần Cung ra ᴘʜáᴘ ᴛʀườɴɢ, Tào Tháo đã viện đủ lý do để có thể giữ ông lại bên mình nhưng ông vẫn tỏ ý chịu ᴄʜếᴛ. Tào Tháo đánh chỉ biết khóc thương và đối đãi người nhà của Trần Cung hậu hĩnh hơn trước.
Từ Thứ
Từ Thứ là quân sư đầu tiên của Lưu Bị, là người cho Lưu Bị thấy tầm quan trọng của mưu lược trong ᴄʜɪếɴ ᴛʀᴀɴʜ. Sau khi hiến k.ế giúp Lưu Bị đ.ánh b.ại Tào Nhân để chiếm Phàn Thành, Tào Tháo lập mưu b.ắt mẹ Từ Thứ, dù Từ mẫu không đồng ý cộng tác nhưng Tào Tháo dùng mưu k.ế của Trình Dục, b.ắt chước nét chữ của bà để viết thư dụ Từ Thứ.
Từ Thứ không phục Tào Tháo nên trong suốt thời gian phục vụ nhà Ngụy không có thành tựu gì nổi bật. Trước trận Xích Bích, biết được Bàng Thống bày kế liên hoàn để ʟừᴀ Tào Tháo, Từ Thứ không c.ảnh b.áo cho Tào Tháo mà lại theo kế của Bàng Thống bày cho, giả vờ xin Tào Tháo cho về lại phương Bắc để giữ hậu phương.
Nhờ đó ông thoát khỏi trận chiến Xích Bích, nơi Tào Tháo chịu một trong những ᴛʜấᴛ ʙạɪ nặng nề nhất trong cuộc đời.
