Nổi tiếng là người đᴀ ᴍưᴜ ᴛúᴄ ᴋế, ɴʜẫɴ ɴʜịɴ mà chờ thời l.ậ.t nhà Nguỵ để lập ra nhà Tấn. Nhưng sự thật Tư Mã Ý vừa lập công vừa gây ra ᴛộɪ, cho đến nay ᴛʀᴀɴʜ ᴄãɪ chưa chấm dứt.
Trong Tam quốc diễn nghĩa, Tư Mã Ý phò tá nhà Tào Ngụy được phác họa có phần ℎ.𝑒̀𝑛 𝑛ℎ𝑎́𝑡, nghe tiếng Gia Cát Lượng là sợ ʜãɪ rút lui. Nhưng trên thực tế, Tư Mã Ý được đ.ánh giá là một nhân vật kiệt xuất và kỳ phùng đ.ịch thủ của Gia Cát Lượng. Thậm chí, ông còn giúp con cháu thống nhất Trung Hoa. Những chi tiết cụ thể sẽ được đề cập trong bài này.
Tư Mã Ý nổi tiếng là người đᴀ ᴍưᴜ ᴛúᴄ ᴋế, giúp nhà Tào Ngụy giữ vững vị thế thời Tam quốc. Ông được coi là người có công trong việc lập đồn điền, làm thủy lợi giúp Tào Ngụy phát triển kinh tế.
Về sau ông phát động cuộc 𝑐ℎ.𝑖́𝑛ℎ 𝑏𝑖𝑒̂́𝑛 Cao Bình Lăng, nắm lấy ǫᴜʏềɴ ʟựᴄ. Đến khi cháu nội Tư Mã Viêm s.oán ngôi Tào Ngụy xưng đế, lập ra nhà Tấn, Tư Mã Ý được truy tôn làm Cao Vũ Tuyên Hoàng Đế.
Vừa là công thần, vừa là ᴛộɪ đồ
Theo Qulishi, là con thứ trong số 8 người con trai của Tư Mã Phòng, Tư Mã Ý sinh vào thời l̲.o̲.ạ̲.n̲ nên “trong lòng thường đau đáu chuyện thiên hạ”. Năm Ý 20 tuổi, Thái thú Nam Dương là Dương Tuấn gặp Tư Mã Ý, thấy không phải là người tầm thường nên có ý trọng dụng.
Năm 201, Ý được tiến cử và được Tào Tháo bổ nhiệm, cho vào trong phủ giữ chức. Tư Mã Ý thấy vận nhà Hán đã s.uy, không muốn làm việc dưới trướng Tào Tháo bèn lấy cớ bị ᴛʀúɴɢ ɢɪó để cự tuyệt.
7 năm sau, khi trở thành Thừa tướng, Tào Tháo buộc Tư Mã Ý giữ chức một chức quan với lời đ.e “nếu không sẽ b̲.ắ̲.t̲ ̲g̲i̲.a̲.m̲”.
Dần dần, Tào Tháo thấy Tư Mã Ý là người có chí lớn, liền căn dặn Tào Phi: “Tư Mã Ý là kẻ không cam chịu làm thần, tất sẽ can dự vào việc lớn”.
Tháng 7.217, Tôn Quyền muốn ch.i.ế.m Hợp Phì, quân Ngụy phải điều động xuống Hoài Nam để phòng thủ. Quan Vũ trấn thủ Kinh Châu thừa cơ dẫn đại quân v.â.y h.ã.m Tào Nhân, dùng thủy công ᴅìᴍ ᴄʜếᴛ đạo quân tiếp viện của Vu Cấm, ᴄʜéᴍ Bàng Đức.
Giữa lúc “ɴướᴄ sôɪ ʟửᴀ ʙỏɴɢ”, Tào Tháo định dời đô, nhưng Tư Mã Ý kịp can: “Vu Cấm ᴄʜếᴛ, không phải là sai lầm ch.iến tr.ậ.n, không gây tổn thất lớn đến đại cục”.
Tư Mã Ý nổi tiếng là người biết ɴʜẫɴ ɴʜịɴ, chờ thời cơ.
“Lưu Bị và Tôn Quyền ngoài thì thân, nhưng trong rất s.ợ, nay Quan Vũ hoành hành, Tôn Quyền nhất định không vui. Hãy thông báo chuyện này cho Quyền biết để kiềm chế Quan Vũ, Phàn Thành sẽ được giải ng.u.y”.
Tào Tháo nghe theo, quả nhiên Tôn Quyền cử Lã Mông tập k.ích ch.iếm Kinh Châu, Quan Vũ bị ʙắᴛ ɢɪếᴛ.
Dưới thời Tư Mã Ý, Tào Ngụy không ít lần ngăn Đông Ngô động b.inh, lại cầm chân Thục Hán, khiến Gia Cát Lượng bị bệnh mà ᴄʜếᴛ.
Năm 239, Tào Duệ – hoàng đế thứ hai của nhà Ngụy trước khi qua đời gửi gắm con nuôi 8 tuổi là Tào Phương cho Tư Mã Ý và con nuôi của Tào Tháo là Tào Sảng. Lúc đầu, Tào Sảng kính trọng Tư Mã Ý như cha, nhưng sau đó muốn đ.ộc ch.i.ế.m ǫᴜʏềɴ ʟựᴄ, gạt Ý sang một bên.
Tư Mã Ý biết điều này nên đành ɴʜẫɴ ɴʜịɴ, thậm chí có lúc xin cáo ố.m về quê. Năm 249, nhân lúc Tào Sảng tháp tùng Tào Phương rời Lạc Dương, Tư Mã Ý đã phát động cuộc 𝑐ℎ𝑖́𝑛ℎ 𝑏𝑖𝑒̂́𝑛, nắm ǫᴜʏềɴ ʟựᴄ ở kinh thành.
Tào Sảng h.o.ảng s.ợ không biết phải làm thế nào, đành chọn cách đầu hàng, với lời hứa của Tư Mã Ý rằng sẽ giữ nguyên ǫᴜʏềɴ ʟựᴄ cho mình. Tư Mã Ý sau đó nuốt lời, lệnh h̲.à̲.n̲h̲ ̲q̲u̲.y̲.ế̲t̲ Tào Sảng cùng tất cả gia tộc vì t̲.ộ̲.i̲ ̲m̲.ư̲.u̲ ̲p̲h̲.ả̲.n̲.
Kể từ đó, mọi quyết sách của Tào Ngụy đều phải thông qua Tư Mã Ý. Năm 251, Tư Mã Ý ᴄʜếᴛ vì b̲ệ̲n̲h̲, hưởng thọ 73 tuổi. 14 năm sau, cháu nội ông là Tư Mã Viêm t.iếm ngôi Tào Phương, xưng đế, lập nên triều Tây Tấn, truy tôn Tư Mã Ý là Cao Tổ Tuyên Đế.
Những câu nói để đời thể hiện con người Tư Mã Ý
Theo KK News, đầu tiên, khi phò giúp Tào Phi, Tư Mã ý không hề để ý đến những cuộc vui trong phủ. Mỗi lần Tào Phi u̲ố̲n̲g̲ ̲r̲.ư̲.ợ̲.u̲ vui thú, Tư Mã Ý lại xuống bếp nấu cơm với vợ là Trương Xuân Hoa.
Ông nói với vợ: “Tiệc bên ngoài có lớn đến mấy suy cho cùng thì cơm ăn vẫn không ngon, chung quy cơm nhà vẫn là ngon nhất”.
Tư Mã Ý xuất hiện cùng Tào Tháo.
Thứ hai, Tư Mã Ý luôn có lòng kính trọng những đ̲.ố̲.i̲ ̲t̲h̲.ủ̲ của mình như Gia Cát Lượng, thậm chí còn không để tâm những người đã từng h̲.ạ̲.i̲ mình, cả một cuộc đời sống trong chữ “hòa”.
Sau khi Lượng quy tiên, Tư Mã Ý lấy nước thay r̲.ư̲.ợ̲.u̲ tế Khổng Minh, nước mắt tuôn trào. “Ông một đời thanh bạch, giống như bát nước vậy, tuy tôi với ông là đ̲.ị̲.c̲h̲ ̲t̲h̲.ù̲ với nhau, nhưng tôi luôn coi ông là tri ân, Khổng Minh, để tôi kính ông một lời, Tiên Sinh!”, Tư Mã Ý nói.
Thứ ba, từng b.ạ.i tr.ận trước Gia Cát Lượng, hai người con của Tư Mã Ý đứng ngồi không yên, nôn nóng muốn b̲.á̲.o̲ ̲t̲h̲.ù̲ ̲r̲ử̲a̲ ̲h̲.ậ̲.n̲ cho cha.
Tư Mã ý bèn nói rằng: “Các ngươi đến đ.ánh tr.ận hay là đến đọ khí thế với người. Đ.ánh tr.ận, cái đầu tiên phải học là giỏi thua, thua mà không nh.ụ.c, thua mà không đau, mới là kẻ cười sau cùng”.
Thứ tư, Sau khi Tào Duệ ᴄʜếᴛ, Tào Sảng ngày càng đ̲.ộ̲c̲ ̲đ̲o̲á̲n̲ chuyên quyền. Đối mặt với hàng loạt các sự việc éᴘ ʙứᴄ người, học trò của Tư Mã Ý nói, với mong muốn ông giành lại địa vị của mình trong triều: “Thưa thầy, thầy chịu ngồi cái vị trí Thái Phó mà bàn luận đạo lý hay sao?”
Tư Mã Ý không làm gì cả và nói: Con người ta, không được h̲.è̲n̲ ̲n̲h̲.á̲t̲, nhưng cũng không thể không biết kính s.ợ, phải biết kính s.ợ đ̲.ố̲.i̲ ̲t̲h̲.ủ̲ của mình”.
Thứ năm, Tư Mã Chiêu từng ɴóɴɢ ɢɪậɴ nói với cha rằng, Tào Sảng thật quá đáng, đây chính là sự s̲.ỉ̲ ̲n̲h̲.ụ̲.c̲ với nhà Tư Mã.
Tư Mã Ý nghe vậy bình tĩnh đáp: “Tào Sảng đem so với Gia Cát Lượng thì thế nào?” Tư Mã Chiêu đáp: “Như con kiến”
Tư Mã Ý nói: “Đem đá ch.ọi đá với đứa ng.u thì đầu chỉ có ch.ả.y m.á.u, chẳng phải quá ngu sao? Con người sống trên đời khó tránh được việc ngồi chung chiếu với kẻ ngu, mình phải học cách cúi đầu trước chúng”.
