Trong khi Tào Tháo, Lưu Bị, Tôn Quyền tam phân thiên hạ, ai cũng dốc hết sức mình chiến đấu đối địch với nhau hàng chục năm trời nhưng cuối cùng, người thống nhất thiên hạ lại là Tư Mã Ý nhờ vào 4 bài học sâu xa này.
Tư Mã Ý, biểu tự Trọng Đạt, là nhà ch.ính tr.ị, nhà quân sự phục vụ nước Tào Ngụy thời kỳ Tam Quốc. Ông cũng là người đặt nền móng cho nhà Tây Tấn thay thế nhà Nguỵ. Ông có công lớn bảo vệ được Tào Ngụy trước các cuộc Bắc phạt của Gia Cát Lượng.
Rất nhiều cuộc đấu trí giữa ông và Gia Cát Lượng cũng trở thành những đề tài bàn luận thú vị cho người đời sau.
Trong khi Tào Tháo, Lưu Bị, Tôn Quyền tam phân thiên hạ, ai cũng dốc hết sức mình mong thống nhất được thiên hạ, chiến đấu đối địch với nhau hàng chục năm trời nhưng cuối cùng, người thống nhất thiên hạ lại là Tư Mã Ý.
Tư Mã Ý dựa vào đâu mà kết thúc được giai đoạn Tam Quốc, lập ra được giang sơn của gia tộc mình?
1. Không được hèn nhát, nhưng cũng không thể không biết kính s.ợ
Sau khi Tào Duệ qua đời, Tào Sảng từng coi Tư Mã Ý như cha, nhưng sau đó nghe lời xúi giục của quần thần khác, nói “quyền lực không nên phó thác cho người khác”, Tào Sảng bắt đầu đề phòng Tư Mã Ý, tiếp đó ngang ngược ʟũɴɢ đᴏạɴ chính quyền, một tay thao túng, “đưa” Tư Mã Ý lên làm Thái Phó (một chức vụ tương tự như người thầy nhà vua), mục đích chính là để đoạt đi thực quyền của Tư Mã Ý.
Nhận thấy hành vi ʟợɪ ᴅụɴɢ, ứᴄ ʜɪếᴘ người của Tào Sảng, học trò của Tư Mã Ý, Chung Hội đã đánh tiếng khuyên thầy: “Thưa thầy, thầy can tâm tình nguyện ngồi nguyên ở cái chức Thái Phó chỉ ngồi đó giảng đạo lý, không có thực quyền như vậy sao?” Lời khuyên của Chung Hội trên thực tế đã phản ánh ᴅã ᴛâᴍ ngu muội của hắn, hi vọng Tư Mã Ý và Tào Sảng tranh đấu, giành lại địa vị quý tộc trong triều.
Nhưng Tư Mã Ý cũng chẳng phải người hồ đồ, ông lấy Dương Tu làm ví dụ để giáo huấn Chung Hội, nhắc khéo rằng đừng noi gương Dương Tu.
Nói về Dương Tu, ông vốn là người có tài, xuất thân cao môn sĩ tộc lại có tiếng học rộng hiểu sâu, ông từ vị Hiếu liêm dần dần làm đến chức Chủ bộ, là thủ hạ dưới trướng Tào Tháo khi ấy đang là Thừa tướng. Quyền cao chức trọng, hằng ngày Tào Tháo bận nhiều việc, hầu hết các việc trong ngoài của phủ đều do Dương Tu nắm giữ. Có thể nói, Dương Tu khi ấy là một trong những nhân vật ảnh hưởng nhất triều đình.
Tuy nhiên ông nổi tiếng với việc hay “trêu ngươi” Tào Tháo, những chuyện Dương Tu khiến Tào Tháo bực tức trong Tam Quốc Diễn Nghĩa của La Quán Trung. Tất cả đều xuất phát từ sự nhanh trí và giỏi luận chữ Hán của Dương Tu. Không rõ là vì cái tôi của mình hay vì không ưa Tào Tháo mà Dương Tu thường hay tạo á.c cảm với Tào Tháo bằng những việc nhỏ để rồi nhận về cái kết tai h.ọa cho bản thân.
Tào Tháo (trái) và Tư Mã Ý (phải) trên màn ảnh nhỏ
Theo Tư Mã Ý thì sống ở đời, tất nhiên là không được hèn nhát, nhưng cũng không thể không biết kính sợ, phải học cách kính sợ đối thủ của mình.
Đó không phải là nhu nhược, chỉ là giữ một lòng biết kính sợ, không vội vàng “cá ᴄʜếᴛ lưới rách”, hoặc là anh sống hoặc là tôi sống với đối thủ, mà âm thầm chờ đợi thời cơ tốt để vùng lên.
2. Đừng đối đầu tới cùng với kẻ ngốc
Khoảng thời gian sau đó, Tào Sảng cùng tâm phúc của mình là Hà Yến khống chế vận hành triều đình, độc bá triều cương, thậm chí dám đẩy Quách thái hậu đi Vĩnh Ninh cung, Tào Sảng còn lấy tài nhân của Ngụy Minh đế làm ca kỹ, chiếm dùng nghi trượng hoàng đế, phụ chính đại thần Tư Mã Ý chính thức bị tước mất quyền lực.
Tư Mã Chiêu lúc này tức giận nói với cha rằng việc Tào Sảng đang làm là rất quá đáng, làm vậy không khác nào đang sỉ nhục Tư Mã gia, cái nhục này tuyệt đối không được phép chịu.
Tuy nhiên, trái lại với sự bất bình và nóng giận của con trai, Tư Mã ý ngược lại rất bình tĩnh, hỏi ngược lại Tư Mã Chiêu: “Tào Sảng so với Gia Cát Lượng thì sao?”
Tư Mã Chiêu lập tức đáp: “Con sâu cái kiến.”
Tư Mã Ý tiếp tục nói với con trai: “Đối đầu với một kẻ ngốc tới sứt đầu mẻ trán há chẳng phải là càng ngu ngốc hơn ư? Sống ở đời, khó tránh được việc phải làm việc với kẻ ngốc, con phải học cách cúi đầu trước kẻ ngốc đó.”
Tư Mã Chiêu – con trai Tư Mã Ý trên màn ảnh
Thực tế cũng chứng minh, Tào Sảng những tưởng ép Quách thái hậu rời cung là có thể chuyên tâm ʟũɴɢ đᴏạɴ chính quyền, nhưng không ngờ rằng sau đó lại là một trong những ngòi n.ổ thuận lợi giúp Tư Mã Ý phát động sự biến Cao Lăng Bình, chính thức biến họ Tào thành bù nhìn của họ Tư Mã.
Khi gặp phải những thủ đoạn và những khiêu khích “không thông minh cho lắm” của kẻ th.ù, không cần thiết phải vội vội vàng vàng trả th.ù ngay, quân tử trả th.ù 10 năm chưa muộn, quan trọng là đừng làm bạn với kẻ ngốc, bởi lẽ làm nhiều việc xấu rồi ắt á.c giả á.c báo.
3. Không có kẻ th.ù trên suốt quãng đường đi
Kẻ địch lớn nhất trong cuộc đời của Tư Mã Ý có hai người. Hồi còn trẻ, khi còn phò tá Tào Phi, kẻ địch lớn nhất là Dương Tu. Tuy nhiên khi Dương Tu vì “sự vụ kê lặc” mà bị Tào Tháo hành hình, Tư Mã Ý đã chủ động xin Tào Tháo cho mình đi gặp Dương Tu.
Tào Tháo hỏi Tư Mã Ý nguyên nhân, Tư Mã Ý nói rằng: “Thần trước giờ không có kẻ th.ù, những người mà thần gặp đều là bạn bè và thầy của thần”.
Câu trả lời của Tư Mã Ý khi đó đã khiến Tào Tháo vô cùng ngạc nhiên, đồng thời rất tán thưởng Tư Mã Ý.
Tư Mã Ý và Gia Cát Lượng trên màn ảnh nhỏ
Sau khi Gia Cát Lượng qua đời ở Ngũ Trượng nguyên, Tư Mã Ý đã tới doanh trại quân Thục, nơi Gia Cát Lượng đóng quân khi còn sống, lấy nước thay ʀượᴜ kính Khổng Minh, mắt đỏ hoe ngấn nước mắt, nếu không mang thân phận tướng Ngụy, Tư Mã Ý khi đó đã quỳ xuống hành lễ.
Ở nơi làm việc, phải biết cách học hỏi từ đối th.ủ, tôn trọng đối th.ủ, cảm kích đối th.ủ, vì sự tồn tại của họ là động lực để ta trở nên tốt hơn, tiến bộ hơn.
4. B.ại nhưng không chán nản, không từ bỏ
Về mặt giáo dục con cái, Tư Mã Ý cũng có những phương pháp rất riêng của mình. Chẳng hạn như lần thất bại trong tay Gia Cát Lượng, quân Ngụy ai nấy đều rất không phục, rõ ràng lực lượng hơn gấp chục quân Thục nhưng vẫn để thua Gia Cát Lượng, hai người con trai của Tư Mã Ý cũng ngồi không yên, đi tìm Tư Mã Ý để đối chất.
Tới lều của Tư Mã Ý, thấy cha vẫn ung dung ngồi chơi cờ, hai người con cảm thấy lạ lùng. Đối mặt với sự bất bình của hai cậu con trai, Tư Mã Ý nhắc nhở: “Cứ muốn thắng người khác chưa chắc sau cùng đã là kẻ thắng cuộc. Đ.ánh trận trước tiên phải học được cách thua, thua mà không mất đi lý trí, thua mà không mất đi bình tĩnh, mới có thể cười được tới sau cùng.”
Lời nói của Tư Mã Ý khiến hai cậu con trai lập tức hạ h.ỏa, dần hiểu ra dụng ý án binh bất động của cha.
Một trích đoạn trong phim
Lấy “thất bại học” ra để giáo dục con cái, phương pháp này hoàn toàn khác biệt so với phương pháp giáo dục muốn con phải thắng ngay ở vạch đích như các bậc cha mẹ hiện nay. Ai cũng biết “thất bại là mẹ của thành công”, nhưng rất ít người có thể tiếp nhận thất bại một cách thản nhiên. Tư Mã Ý nói với chúng ta rằng, nhẫn nại với thất bại, chúng ta mới gặt hái được thành công sau cùng.
Bất kể là trong tình cảm, công việc, đời người, hay giáo dục con cái, Tư Mã Ý cũng đều có những kiến giải rất khôn ngoan của mình, đồng thời đem tới không ít gợi mở cho thế hệ sau.
