Mặc dù Tào Tháo có trong tay nhiều mưu sĩ tài gỏi nhưng khi nhắc tới Tuân Du ai cũng phải nể phục về tài mưu trí của ông. Với ông, đầu có thể ʟìᴀ, ᴋɪếᴍ có thể buông nhưng mưu thì không.
Tuân Du, tự Công Đạt, là một là một mưu sĩ giỏi của Tào Tháo thời Tam Quốc trong lịch sử Trung Quốc. Để phân biệt với người chú họ của Tuân Du là Tuân Úc cũng làm quan to trong triều đình, người đương thời gọi ông là Tuân Quân sư còn Tuân Úc là Tuân Lệnh quân.
Tuân Du được xem là “bậc trí mưu”, còn Tuân Úc là “bậc nhân đức”. Tuân Úc “tiến việc thiện, chưa tiến cử được không chịu thôi”, còn Tuân Du “trừ á.c, chưa trừ bỏ xong không chịu dừng”.
Khi nhắc đến Tuân Du, tuy mọi người đều rất quen thuộc, nhưng lại chẳng mấy hiểu về người này. Tuy ông là cháu họ của Tuân Úc, nhưng còn lớn hơn Tuân Úc sáu tuổi. Khi quy phục Tào Tháo, Tuân Du đã bốn mươi tuổi, ít hơn Tào Tháo hai tuổi.
Trong thời đại đuổi thọ con người khá ngắn ngủi ấy, Tuân Du có thể gọi là ông rồi. Vả lại phản ứng của nhân vật này có vẻ như không hề nhanh nhạy, bản thân Tào Tháo cũng nói Tuân Du “ngu không ai bằng”. Thế nhưng có gì ở Tuân Du mà Tào Tháo trọng dụng ông?
1. Đầu có thể ʟìᴀ nhưng trí không được nhụt
Tuân Du và thúc thúc Tuân Úc là hai trong số những người con xuất sắc của gia tộc họ Tuân.
Cuộc sống của Tuân Du khó khăn hơn thúc thúc Tuân Úc. Cha mẹ mất sớm, ông trở thành trẻ mồ côi, phải sống cùng với ông nội là Tuân Đàm.
Lúc Tuân Du bảy, tám tuổi, ông vô tình bị người chú Tuân Cù làm bị thương ở tai.
Sau khi tỉnh dậy, ông chú đã quên sạch việc mình làm trong lúc s.a.y. Tuy nhiên, ông phát hiện ra một điều rất lạ: Đứa cháu trai thường ngày gần gũi với mình, gần đây lại có ý lảng tránh khi gặp ông.
Hóa ra Tuân Du vì không muốn chú biết chuyện sẽ áy náy tự trách nên ngay cả khi chơi đùa, cũng luôn cố gắng để chú không nhìn thấy vết thương ở tai của mình.
Sau khi biết chuyện, Tuân Cù không khỏi thốt lên: “Đứa trẻ này trưởng thành sớm quá!”
Tuân Du không chỉ biết đối nhân xử thế mà còn có thể nhìn thấu lòng người.
Lúc này, một viên quan tên là Trương Quyền ngày trước từng làm việc cho ông nội Tuân Đàm, bất ngờ chủ động xin được canh m.ộ cho ông.
Mọi người đều cho rằng Trương Quyền là người sống trọng tình trọng nghĩa. Tuy nhiên, sau khi quan sát kỹ người này, Tuân Du lại nói với chú Tuân Cù rằng: “Vẻ mặt của người này không bình thường. Con đoán là anh ta đã làm chuyện gì xấu, muốn che giấu nên mới tìm đến đây”.
Sau khi nghe xong, Tuân Cù đã cho người điều tra. Kết quả đúng như dự đoán của Tuân Du. Trương Quyền là ᴛộɪ ᴘʜạᴍ ɢɪếᴛ người bỏ trốn, muốn ẩn mình bằng cách canh giữ lăng m.ộ.
Kể từ đó, trí tuệ của Tuân Du vang danh muôn nơi.
Sau này, Tuân Du cũng góp mặt trong danh sách hai mươi hào sĩ xuất chúng trong nước mà triều đình công bố. Ông đảm đương chức vụ hoàng môn thị lang, kể từ đây ông đã chính thức bước lên khán đài lịch sử.
Khi đó, đại tướng quân Hà Tiến vì muốn lật đổ Thập thường thị nên đã triệu Đổng Trác đến Bắc Kinh, nào ngờ cuối cùng hành động đó lại trở thành dẫn sói vào nhà. Đổng Trác dẫn quân vào Bắc Kinh thừa thế lộng hành, thiên hạ dưới thời nhà Hán đại l.o.ạ.n.
Tuân Du nhìn mà đau xót, ông muốn loại trừ Đổng Trác nên đã lén bàn bạc với một vài người bạn lập mưu tr.ừ kh.ử Đổng Trác.
Tuy nhiên, kế hoạch của họ đã bị đối thủ phát giác, Tuân Du và bạn của ông là người cầm đầu, không thể thoát khỏi việc ngồi t.ù.
Sau khi vào t.ù, bạn của ông biết khó lòng có thể ra ngoài, sợ ʜãɪ tuyệt vọng nên đã t.ự t.ử.
Chứng kiến cái ᴄʜếᴛ của bạn, Tuân Du mặc dù rất buồn và c.ă.m ph.ẫ.n nhưng ông không lựa chọn từ bỏ. Dù thân trong ngục t.ù nhưng ông vẫn vô cùng điềm nhiên, cơm ngày ba bữa đều đặn không bỏ bữa nào.
Chiến thắng cuối cùng cũng thuộc về những người kiên trì thêm một chút. Không lâu sau, Đổng Trác bị Vương Doãn và Lã Bố ɢɪếᴛ, Tuân Du được tại ngoại một cách vinh quang.
Tuân Du nhận ra: Muốn lật ngược tình thế, chỉ dựa vào lòng yêu nước sục sôi là chưa đủ.Vì vậy, ông quyết định lên kế hoạch, bắt đầu lại từ đầu, đối phó với tình thế hỗn l.o.ạ.n bằng đôi mắt mới mẻ.
2. ᴋɪếᴍ có thể buông, nhưng mưu thì không
Hiệp sĩ dùng ᴋɪếᴍ, chỉ có thể một đối một với kẻ th.ù. Tuệ sĩ dùng kế, một mình có thể đấu lại ngàn quân vạn mã.
Trong ván cờ hỗn l.o.ạ.n, chỉ có người thông minh mới có thể đi nước trước. Tuân Du muốn là người đi trước đó, nên đã chủ động xin đi làm thái thú ở Thục quận.
Bấy giờ thiên hạ l.o.ạ.n lạc, chỉ có đất Thục “tình thế hiểm trở nhưng bá tính yên ổn”, không bị chiến tranh ảnh hưởng.
Triều đình đồng ý yêu cầu của ông, nhưng do đường đến đất Thục khó khăn trắc trở, nên ông tạm thời lưu trú lại Kinh Châu.
Lúc đó là năm Kiến An nguyên niên, Tào Tháo vừa mới đón Hiến Đế về Hứa Xương, và bắt đầu chiêu mộ nhân tài khắp nơi dưới danh nghĩa Hiến Đế.
Tuân Du tiếng tăm lừng lẫy, đương nhiên là một trong số những hiền tài mà Tào Tháo muốn chiêu mộ. Tào Tháo viết thư cho Tuân Du: “Hiện nay thiên hạ đại l.o.ạ.n, ấy là lúc bậc trí sĩ phải lao tâm. Vậy mà người lại vào Thục Hán ngóng đợi thiên hạ có biến, chẳng phải bỏ phí mất thời gian hay sao?”
Tuân Du ngay lập tức lên đường khởi hành đến Hứa Xương. Ngay khi vừa đến nơi, ông đã được Tào Tháo chào đón nồng nhiệt. Tào Tháo còn nói với Tuân Úc và Chung Do rằng: “Công Đạt là người phi thường, ta có được ông ấy để cùng bàn kế sách, việc thiên hạ cần gì phải lo nữa.”
Từ đó trở đi, Tuân Du trở thành quân sư của Tào Tháo. Mỗi lần ra trận, ông đều luôn ở bên góp ý hiến kế cho Tào Tháo.
Năm thứ ba Kiến An, Tào Tháo xuất binh tiến đánh Lã Bố, Lã Bố bại trận lui về cố thủ ở Hạ Bì. Lã Bố cố thủ không ra, quân Tào tấn công không thuận lợi, chứng kiến nhiều ngày tiến đánh nhưng không thành công, quân sĩ mệt mỏi Tào Tháo định rút quân về.
Nhưng Tuân Du không đồng ý, ông phân tích:
“Lã Bố là kẻ hữu dũng vô mưu, nay giao chiến ba trận đều thua cả, nhuệ khí đã suy rồi. Tướng đã suy thì quân cũng chẳng có chí phấn đấu. Trần Cung tuy mưu trí nhưng chậm chạp. Nay chí khí của Bố chưa hồi phục, mưu kế của Cung chưa định. Ta tiến đánh gấp có thể bắt được Bố”.
Đồng thời, ông đề xuất với Tào Tháo chiến lược “rút nước từ sông Nghi sông Tứ làm ngập thành Bì”. Tào Tháo nghe theo, thành công bắt sống Lã Bố.
Bắt Lã Bố chỉ là một thử nghiệm nhỏ, trận chiến tại Quan Độ mới là chiến thắng vang dội của Tuân Du.
Trong những ngày đầu của trận Quan Độ, Viên Thiệu đã phái đại tướng Nhan Lương tấn công thành Bạch Mã nhằm giành thế thượng phong. Tào Tháo muốn ᴛɪêᴜ ᴅɪệᴛ Nhan Lương nhưng chưa biết phải làm thế nào, lúc này vẫn là Tuân Du đưa ra ý kiến: Áp dụng chiến thuật dương đông kích tây, giả vờ tiến đánh phía tây Bạch Mã, thu hút sự chú ý của Viên Thiệu, phân tán binh lực chớp thời cơ tập trung lực lượng tấn công ᴛɪêᴜ ᴅɪệᴛ Nhan Lương.
Trong trận chiến này, Tào Tháo đã thành công ɢɪếᴛ ᴄʜếᴛ Nhan Lương. Thấy Nhan Lương bị ɢɪếᴛ, Viên Thiệu liền sai tướng Văn Xúy đuổi theo Tào Tháo. Các tướng thấy rất đông quân đ.ị.ch đang đuổi đến gần, đều cho rằng nên quay về bảo vệ doanh trại.
Nhưng Tuân Du lại nói: “Đ.ị.ch tự dẫn x.á.c đến, sao ta có thể bỏ đi được!”
Tào Tháo ra lệnh cho quân mau chóng ném quân nhu xuống làm mồi nhử. Quân Viên do Văn Xúy dẫn đầu trúng kế tranh nhau ᴄướᴘ quân nhu. Nhân thời thế hỗn l.o.ạ.n, quân địch lơ là không phòng vệ, Tào Tháo phái kị mã đánh phá tan quân địch. Trận này, Tào Tháo lại thành công ɢɪếᴛ ᴄʜếᴛ Văn Xúy.
Hai tướng Nhan, Văn đều là danh tướng thủ lĩnh của quân Viên, giao chiến hai lần đều bị ɢɪếᴛ. Sức mạnh và nhuệ khí của quân Viên bị suy giảm mạnh mẽ.
Tiếp đến, trong trận chiến quyết định tại Quan Độ, Tuân Du dốc sức hỗ trợ kế hoạch tấn công kho lương thực nhà Viễn của Hứa Du. Ông giúp Tào Tháo giành được thắng lợi cuối cùng trong trận chiến tại Quan Độ.
Trong trận Quan Độ, Tào Tháo ban đầu từ yếu thế cuối cùng lại có thể lật ngược tình thế, công lao lớn nhất là của Tuân Du.
