Nếu Quan Vũ không “vạ miệng”, biết “thêm bạn” để “bớt ᴛʜù” thì chắc hẳn ông đã không có kết cục bi thương đến vậy.
Bên cạnh những cái tên làm nên ‘thương hiệu’ Tam Quốc như: Gia Cát Lượng, Tào Tháo, Lưu Bị thì hậu thế vẫn còn nhớ đến những nhân vật kiệt xuất khác thời Tam quốc như Quan Vũ, Triệu Vân, Hứa Chử, Lã Bố, … Tuy nhiên trong số này, Quan Vũ vẫn là cái tên gây tranh cãi nhất trong lịch sử.
Người hâm mộ thì cho rằng Quan Vũ là trung thần, tính cách hào hiệp, trượng nghĩa, kiên cường và lòng trung thành tuyệt đối. Ông là người đã góp công lớn vào việc thành lập nhà Thục Hán với các chiến công “qua 5 ải tr.ả.m 6 tướng” lừng lẫy cùng nhiều chiến tích khác mà đời sau luôn nể phục.
Bên cạnh đó cũng không ít người lại chỉ trích, lên án ông bởi tính cách kiêu căng, ngạo mạn cùng với việc bị “cầm t.ù” trong tư tưởng trung quân, phục Hán chính là nguyên nhân khiến Quan Vũ rước họa s.á.t thân.
Cũng chính từ câu nói miệt thị Tôn Quyền của Quan Vũ trở thành “điểm nhấn” trong sự rạn nứt liên minh Tôn – Lưu, và sự nổi lên của Lữ Mông ở Đông Ngô báo hiệu “ngày tàn của Quan Vân Trường”.
Liên minh tan vỡ?
Khi được giao nhiệm vụ trấn thủ Kinh Châu, chính Quan Vũ là người trực tiếp đại diện cho Thục tại biên giới giáp Đông Ngô.
Năm 215, thấy tình hình bất lợi và không thể dùng ᴠũ ʟựᴄ đᴏạᴛ lại các quận đã mất, Lưu Bị đành phải nhượng bộ Tôn Quyền, đề nghị chính thức công nhận chủ quyền 3 quận Linh Lăng, Quế Dương, Trường Sa cho Đông Ngô, xin đổi lấy Nam quận.
Tôn Quyền chấp thuận giảng hòa, phân chia lại Kinh châu, lấy sông Tương Thủy làm ranh giới. Quan Vũ tiếp nhận quận Giang Lăng, tướng của Tôn Quyền là Trình Phổ giao lại Giang Lăng, về giữ chức thái thú Giang Hạ.
Bản thân Ngô chủ Tôn Quyền cũng muốn tạo dựng quan hệ tốt với Quan Vân Trường, sau khi ông và Lưu Bị đã “bắt tay nghị hòa” để cùng thực hiện chính sách liên kết kháng Tào.
Trước đó, năm 209, Tôn Quyền đã gả em gái Tôn Thượng Hương cho Lưu Bị. Tuy nhiên mối quan hệ “em rể – anh vợ” này không được tốt đẹp và Tôn phu nhân bỏ về Ngô năm 213.
Sau khi Quan Vũ trấn thủ Kinh Châu, Tôn Quyền tiếp tục tung ra một quân bài hôn nhân chính trị khác khi sai sứ giả tới xin Quan Công gả con gái cho con trai mình.
Thế nhưng, Quan Vũ vốn có tính tự phụ và không có tầm nhìn chính trị, hoàn toàn không quan tâm đến chiến lược lớn mà Lưu Bị và Khổng Minh đề ra, cho nên ông rất xem thường Tôn Quyền.
Thậm chí, Quan Vũ đã mắng chửi sứ giả của Tôn Quyền rằng – “Hổ nữ sao có thể gả cho khuyển tử”, có ý miệt thị Ngô chủ.
Một câu nói của Quan Công đã phạm vào đại kỵ của việc ngoại giao khi ông ví Tôn Quyền với… “chó”, trong khi xét về vai vế, Ngô chủ hoàn toàn ngang hàng với Lưu Bị.
Tôn Quyền bất ngờ “làm hòa” với Tào Tháo
Câu nói của Quan Vân Trường chắc chắn đã khiến Tôn Quyền h.ậ.n thấu xương, nhưng trước áp lực lớn từ Tào Ngụy, ông vẫn phải nhẫn nhịn để chờ thời, đợi ngày tung ra “đòɴ ᴄʜí ᴍạɴɢ” đối với Quan Vũ.
Năm 213, Tào Tháo xua binh tấn công Đông Ngô, 2 quân đối đầu tại Nhu Tu Khẩu.
Về vấn đề thủy chiến, Đông Ngô có thực lực vượt trội so với Tào Tháo và Tôn Quyền cũng có phần xem thường Tào ở lĩnh vực này.
Trong chiến dịch Nhu Tu Khẩu cũng không ngoại lệ, quân đội Ngô – Ngụy ở vào tình trạng giằng co, nhưng Đông Ngô luôn giành được thế chủ động và buộc Tào Tháo lui binh sau nhiều tháng tấn công không hiệu quả.
Dù vậy, nhiều ý kiến cho rằng, kể từ sau cuộc đối đầu ở Nhu Tu Khẩu, xuất phát từ rạn nứt ngày sâu sắc trong quan hệ ngoại giao với Thục, Tôn Quyền đã “xoay trục” dần sang Tào Ngụy.
Năm 219, Lưu Bị xưng Hán Trung Vương, chuẩn bị cho kế hoạch xưng đế về sau. Điều này khiến Tôn Quyền e ngại và quay sang “xưng thần” với Tào Tháo.
Tháng 7/219, Quan Vũ cất binh đánh Ngụy, vây hãm Tương Dương và Phàn Thành. Tôn Quyền lại dâng thư quy phục Tào Tháo và được Tào cho làm Kinh Châu mục.
Trên thực tế, việc thế lực của Lưu Bị “phất lên” đã tạo thành nguy cơ đối với cả Ngô và Ngụy, đúng như “Long Trung đối sách” của Gia Cát Lượng.
Tuy nhiên, Khổng Minh đã quên tính tới việc Ngô – Ngụy nhận ra việc đối đầu là không thực tế và quay sang bắt tay nhau.
Kể từ sau năm 216, giữa Ngô và Ngụy hầu như không diễn ra cuộc đối đầu nào lớn, cho thấy 2 bên đã có sự đình chiến “ngầm”, mà mục tiêu mới không ai khác ngoài Lưu Bị.
Có học giả cho rằng, việc Quan Vũ phá hoại quan hệ ngoại giao Thục – Ngô cũng chỉ là nguyên nhân bề nổi, bởi dù Quan Công có “cơm lành canh ngọt” với Tôn Quyền, thì cũng ít có khả năng Đông Ngô sẽ nuốt h.ậ.n nhìn Thục Hán “mượn Kinh Châu không trả”.
Khắc tinh của Quan Vân Trường
Năm 217, đại thần Đông Ngô Lỗ Túc qua đời. Cái ᴄʜếᴛ của ông mang lại bước ngoặt trọng yếu trong quan hệ Ngô – Thục.
Lỗ Túc chính là đại diện tiêu biểu của phe “thân Lưu Bị” trong thế lực Đông Ngô. Trọng tâm chiến lược của Ngô thời ông còn sống là “liên Lưu kháng Tào”.
Nhờ sự hiện diện và danh vọng lớn của Lỗ Túc trong triều đình, Tôn Quyền đã không “trở mặt” hoàn toàn với Lưu Bị, để tránh gây mâu thuẫn nội bộ.
Lỗ Túc mất đi, đồng nghĩa với “sợi dây liên kết” mỏng manh giữa Tôn Quyền và Lưu Bị đã không còn. Bên cạnh đó, những xung đột và mâu thuẫn trước đó đã dẫn đến sự phân cực và sụp đổ của liên minh Tôn – Lưu.
Đặc biệt, người kế nhiệm vị trí Đại đô đốc của Lỗ Túc là Lữ Mông – nhân vật luôn phản đối Tôn Quyền liên minh cùng Lưu Bị.
Với sự bổ nhiệm Lữ Mông, chiến lược của Tôn Quyền có 2 điểm nhấn mới: tấn công Từ Châu và tr.i.ệ.t hạ Quan Vũ. Bản thân Lữ Mông kiên quyết chủ trương đánh Quan Vũ.
Lữ Mông nói – “Từ Châu là đồng bằng, cho dù chiếm được cũng không đủ chống lại Tào Tháo. Còn nếu hạ Kinh Châu, lập tức có thể chiếm cứ toàn Trường Giang, cùng Tào Tháo đối quyết, tranh bá Trung Nguyên”.
Khi Lỗ Túc sinh thời, ông thường nhận định “Quan Vũ thực lực rất mạnh, có thể liên kết chống Tào”. Lữ Mông thì ngược lại, ông cho rằng “Quan Vũ quá mạnh, phải ᴅɪệᴛ đi mới yên tâm”.
Với việc Lữ Mông lên nắm quyền lực quân sự ở Đông Ngô, chính sách đối ngoại của Tôn Quyền đã xoay chiều
Thời điểm Lữ Mông vừa tiếp nhiệm Lỗ Túc, Lưu Bị cũng đắc chí sau khi công hạ Quan Trung, tự xưng Quan Trung Vương.
Bị cũng “trả lại” ấn tín mà Tào Tháo “đại diện Hán triều” ban cho, tỏ ý triệt để đoạn tuyệt với chính quyền “bị Tào Tháo ᴋʜốɴɢ ᴄʜế”. Việc Quan Vũ phát binh đánh Tương Dương chính là nhằm thể hiện thái độ của Lưu Bị.
Ban đầu, Tôn Quyền có ý định thừa cơ tấn công Hợp Phì – địa điểm mà Đông Ngô từng sa lầy trước Tào Ngụy trong quá khứ.
Nhưng trước đề xuất mới của Lữ Mông, Tôn Quyền đã “định nghĩa lại” lập trường bạn – t.h.ù, từ đó nhận định thời cơ để đoạt lại toàn bộ Kinh Châu từ tay Lưu Bị đã tới.
Trong tình hình như vậy, Lữ Mông đã lần đầu tiên “đăng đàn” trên cương vị Đại đô đốc, với nhiệm vụ cụ thể “tiêu ᴅɪệᴛ Quan Vân Trường”.
