Khi dùng quân chiến đấu hay giải quyết việc quốc gia đại sự, Gia Cát Lượng đều phải chiêu mộ số lượng lớn nhân tài.
Trong “Trí nhân” có ghi chép quan điểm của Gia Cát Lượng về cách nhìn người: “Một là, dùng đúng sai để hỏi nhằm xem xét chí hướng; thứ hai, dùng nhiều câu hỏi để truy vấn khả năng ứng biến; thứ ba, dùng mưu kế của mình để đánh giá kiến thức; thứ tư, đặt ra khó khăn và xem lòng dũng cảm; thứ năm, dùng rượu để xem bản chất; thứ sáu, dùng lợi lộc xem xét sự chính trực; thứ bảy, sự kỳ vọng, theo dõi kết quả của họ khi hoàn thành”.
1. Chí hướng: Dùng đúng sai để hỏi nhằm xem xét
Hãy đưa ra vấn đề đúng sai rõ ràng để hỏi đối phương nhằm xem xét chí hướng của đối phương như thế nào, thái độ có đặc điểm gì, cũng là để xem lập trường của người này.
Trước khi đánh giá một người có đáng trọng dụng hay không, đầu tiên phải hiểu được cách nhìn nhận của người đó có tích cực, chính xác hay không.
Lòng trung thành là điều quan trọng nhất, cũng là yếu tố cơ bản nhất, kẻ làm tướng nếu như không phân biệt rõ địch và ta thì hậu quả là vô cùng thảm hại. Theo Gia Cát Lượng, “chí” là yếu tố đứng đầu.
2. Ứng biến: Dùng nhiều câu hỏi để truy vấn khả năng
Đặt ra một vấn đề rồi cũng tranh luận với một người sẽ thấy được khả năng ứng biến của người đó nhanh nhạy đến đâu.
Người có khả năng ứng biến giỏi, nhanh nhạy có thể chuyển bại thành thắng, mở một con đường mới cho bản thân và người đi theo mình. Cho dù gặp phải tình huống tưởng như không có lối thoát, họ vẫn tìm được đường ra.
3. Tri thức: Dùng mưu kế của mình để đánh giá kiến thức
Trong công việc kinh doanh, vấn đề con người là vấn đề quan trọng hàng đầu. Có nhà kinh doanh thành đạt cho rằng, cách dùng người tốt nhất là ủy quyền và kín đáo xem xét.
Nghĩa là, cho nhân viên một số quyền hạn để họ có một khoảng không hoạt động, nhưng sẽ kín đáo giám sát quá trình làm việc của anh ta.
Thứ nhất là xem xét khả năng và hiểu biết của anh ta khi xử lý công việc. Thứ hai là xem xét thái độ làm việc của anh ta. Thứ ba, nếu thấy anh ta lệch khỏi quỹ đạo thì có thể kịp thời ra tay uốn nắn, ngăn chặn tổn thất.
4. Dũng cảm: Đặt ra những tình huống nguy khốn xem dũng khí
Đưa ra những sự tình nguy khốn, khó giải quyết để tìm hiểu dũng khí và khả năng quyết đoán của đối phương. Điều này rất quan trọng đối với những người làm tướng, những người đứng đầu.
Giữa hoạn nạn có thể thấy được chân tình, gặp được khó khăn quẫn bách sẽ biết ai là hào kiệt. Đứng trước áp lực, khốn quẫn, thách thức ở ngay trước mặt, sự tình biến hóa mới có thể nhìn thấy được dũng khí của một người.
5. Bản tính: Dùng rượu để xem tính tình của đối phương
Cùng một người uống rượu có thể thấy được nhân cách của anh ta. Có người sau khi uống rượu lải nhải mãi không thôi. Đối với người này đừng nên tiết lộ bí mật gì, đặc biệt là bí mật quốc gia đại sự, bí mật của công ty…
Có người uống rượu xong lại không thể kiểm soát bản thân, đánh mất lý trí, những người này đều là khó làm nên việc lớn.
6. Chính trực: Dùng lợi lộc công danh để xem liêm chính
Theo chia sẻ của người quản lý ở công ty lớn, khi dùng người hay cần chọn người thân tín, ông sẽ cho người đó nhiều cơ hội làm ở những chức vụ có thể chiếm được những món lợi nhỏ để xem xét sự thanh liêm của họ.
Từ đó, có thể hiểu đúng về bản chất con người họ, trước khi giao cho họ những trọng trách lớn hơn, những chức vụ chủ chốt.
Người thanh liêm thường lại có lòng tự trọng cao, biết nhìn lại bản thân, làm việc hết mình không vị tư, cho nên đây là yếu tố đặc biệt quan trọng.
7. Lòng tin: Giao việc và cho tự hẹn khoảng thời gian sẽ hoàn thành
Muốn đánh giá khả năng giữ chữ tín của một người, hãy dùng cách giao cho họ một công việc và để họ tự đưa ra khoảng thời gian sẽ hoàn thành công việc này. Sau đó, xem thời gian hoàn thành có đúng như đã hứa hay không.
Hoặc, có thể dùng một cuộc hẹn để nhìn ra sự thành tín của một người. Một lần có thể khó đánh giá, nhưng nhiều lần xảy ra thì phải nhìn nhận lại sự thành tín của cá nhân đó.
Người có lòng tin, khi anh ta không thể làm điều gì đó như đã hứa hẹn, anh ta sẽ thành thật xin lỗi, giới thiệu một người có thể làm tốt.
Cho dù anh ấy đã phá vỡ niềm tin của mình vào thời điểm này, nhưng thay vào đó anh ấy đã cho thấy những phẩm chất của bản thân.
Thành tín là cái gốc của làm người, làm việc, nó có sự tương thông và là thể hiện của “chí”.
Các cách nhìn người của Gia Cát Lượng đã được đề ra từ hơn nghìn năm trước nhưng nó vẫn còn nguyên giá trị và có ý nghĩa vô cùng to lớn trong xã hội hiện đại.
