Có không ít người hoài nghi ngờ về năng lực của ông và đặt ra câu hỏi: Liệu Lưu Bị là một “đại anh hùng” biết nhìn thời thế, hay chỉ là một “ᴛ.ắ.ᴄ ᴋ.è hoa” đổi chủ như thay áo? Chính vì lý do này mà có nhiều ý kiến cho rằng Lưu Bị không đáng mặt anh hùng.
Cuối thời Đông Hán, chư hầu ɴổɪ ᴅậʏ khắp nơi, không ít các th.ế l.ực đã x.ư.ng bá một phương. Bởi vì xuất thân bất đồng, nên thực lực của những chư hầu này cũng có sự ᴄʜêɴʜ ʟệᴄʜ rất rõ ràng.
Hai anh em Viên Thiệu – Viên Thuật xuất thân từ một gia tộc bốn đời tam công. Nhờ có bối cảnh danh gia vọng tộc, huynh đệ họ Viên đã ch.iếm cứ hai khu vực giàu có và phồn vinh là Hà Bắc cùng Hoài Nam, dưới trướng họ cũng không thiếu tinh binh, lương thực.
Lưu Bị là hoàng đế khai quốc nước Thục Hán thời Tam quốc trong lịch sử Trung Quốc.
Nhóm người Lưu Biểu, Lưu Chương có dòng dõi nhà Hán, cố thủ ở lãnh thổ Kinh Châu, Ích Châu. Bởi vì xuất thân cao quý, hai nhân vật này đều có năng lực hiệu triệu rất lớn, ʙɪɴʜ ᴄườɴɢ ᴍã ᴛʀáɴɢ dưới tay không thiếu, văn thần võ tướng cũng rất mực đông đảo. Tôn Quyền được thừa kế cơ nghiệp Giang Đông từ cha anh, lại có thêm nhiều thuộc hạ trung thành, kiêu dũng, từ đó càng có thực lực để tr.anh bá thiên hạ.
Nếu so sánh với những chư hầu này, Lưu Bị chỉ là một người sở hữu xuất thân ᴛʜᴜᴀ ᴋéᴍ, thực lực nhỏ yếu. Nửa đời trước của Lưu Huyền Đức về cơ bản phải đi nương nhờ vào các th.ế l.ực lớn, thậm chí đã có mấy lần đổi chủ.
Xuất thân nhà nghèo
Lưu Bị (161 – 223) tự là Huyền Đức, người huyện Trác, quận Trác thuộc U châu, là một vị thủ lĩnh ǫᴜâɴ ᴘʜɪệᴛ, hoàng đế khai quốc nước Thục Hán thời Tam quốc trong lịch sử Trung Quốc.
Tuy là người dòng dõi nhà Hán, nhưng do từ thời Hán Vũ Đế ban hành “thôi ân lệnh” nên đất phong của các quận vương ngày càng bị phân chia. Đến đời Lưu Bị, những người chi thứ của hoàng tộc ngày càng được hưởng ít tước lộc, gia đình ông chỉ là bần nông, chỉ còn lại danh nghĩa là con cháu hoàng thất.
Nhà nghèo và mồ côi cha sớm, Lưu Bị phải cùng mẹ làm nghề bện giày cỏ, chiếu cỏ để kiếm sống. Do danh tiếng là người trong hoàng tộc, ông vẫn kết giao được với những người có danh vọng như Công Tôn Toản, Lưu Đức Nhiên, cùng họ nhận Lư Thực làm thầy. Lưu Bị đã gặp gỡ và kết giao với Quan Vũ và Trương Phi. Ba người rất thân thiết với nhau, coi nhau như anh em một nhà.
Trong giai đoạn Nhà Đông Hán ngày càng s.uy yếu, nhiều nơi tình hình địa phương không ổn định, Lưu Bị đã tập hợp thanh niên trong xóm đứng ra bảo vệ trật tự. Ông được mấy người phú thương làm nghề ʙᴜôɴ ɴɢựᴀ ở nước Trung Sơn là Trương Thế Bình và Tô Song trợ giúp, vì thế Lưu Bị có thể duy trì trong tay một đội quân nhỏ trong vùng.
Đầu quân cho Trâu Tịnh
Tam quốc chí từng ghi chép về “mười lần đổi chủ” của Lưu Bị.
Theo đó, lúc đầu ông đi theo Hiệu úy Trâu Tịnh ᴅẹᴘ ʟᴏạɴ Hoàng Cân, được phong làm Huyện úy An Hỷ (tương đương chức Phó Chủ tịch huyện ngày nay). Cũng từ đây, Lưu Bị chính thức bắt đầu sự nghiệp ch.inh ch.iến của mình.
Đi theo Tòng sự Thanh Châu
Dưới sự đề cử của Lưu Tử Bình, Lưu Bị đầu quân phái quan Tòng sự Thanh Châu.
Về lần “đổi chủ” này, “Điển lược” Tam quốc chí có chép: “Người ở Bình nguyên là Lưu Tử Bình biết Lưu Bị là người mạnh bạo lại có u.y, bấy giờ Trương Thuần làm ʟᴏạɴ, Thanh Châu bị giáng chiếu chỉ phái quan Tòng sự đưa binh đ.ánh d.ẹp Thuần, khi đi qua Bình Nguyên, Tử Bình tiến cử Bị với quan Tòng sự, Tòng sự bèn cho đi theo…”.
Khi đi theo Tòng sự Thanh Châu, Lưu Bị từng có lần ʙ.ị ᴛʜ.ư.ơ.ɴɢ tới suýt ᴍấᴛ ᴍạɴɢ.
Về dưới quyền Khâu Nghị
Không lâu sau đó, Đại tướng quân Hà Tiến phái Đô úy Khâu Nghị đến Đan Dương mộ binh. Lưu Bị cũng đi cùng. Đến Hạ Bì gặp gi.ặc, ông gắng sức ch.iến đ.ấu, nhờ có công lao nên được Khưu Nghị phong làm Hạ Mật thừa, sau lại được phong làm chức Úy ở huyện Cao Đường. Việc Lưu Bị bỏ quan Tòng sự đi theo Khâu Nghị được Tam quốc chí ghi lại trong phần Tiên chủ truyện.
Nương nhờ Công Tôn Toản
Năm 188, anh em Lưu Bị, Quan Vũ, Trương Phi gi.ao tr.anh với quân c.ướp địa phương bị b.ại trận, bèn bỏ huyện Cao Đường đến nương nhờ người bạn học cũ là Công Tôn Toản ở U châu. Khi đó Công Tôn Toản vừa được phong làm Trung lang tướng do d.ẹp được Trương Thuần và ch.i.ê.u hàng được Tham chí vương của Ô Hoàn, liền tiến cử Lưu Bị làm Biệt bộ tư mã.
Chịu sự áp chế của Điền Khải
Nhưng sau đó không lâu, Công Tôn Toản để ông giúp Thứ sử Thanh Châu là Điền Khải ch.ống lại Viên Thiệu. Cũng từ đây, Lưu Bị đi theo Điền Khải, đóng quân ở phía đông nước Tề và chịu sự á.p ch.ế của họ Điền này. Nhờ lập được nhiều ch.iế.n công, Lưu Bị được phong làm Bình Nguyên tướng.
Phụ giúp Đào Khiêm
Năm 193, Viên Thiệu mang quân đ.ánh Công Tôn Toản. Cũng vào lúc này, Đào Khiêm ở Từ Châu thành ɴɢ.ʜ.ɪ ᴘʜ.ạᴍ ɢɪ.ế.ᴛ cha của Tào Tháo và bị quân Tào ʙ.á.ᴏ ᴛʜ.ù. Đào Khiêm vội cầu c.ứu Điền Khải và Công Tôn Toản. Toản liền cử Lưu Bị đến Từ Châu ứng c.ứu.
Bấy giờ, quân số của Lưu Bị có hơn 1000 quân cùng với đám kị binh t.ạ.p nh.am người Ô Hoàn ở U Châu, rồi lại được Đào Khiêm cấp cho 4.000 quân nữa nên ông bỏ Điền Khải theo về với Đào Khiêm. Lưu Bị cùng Đào Khiêm ᴛ.ử ᴛʜ.ủ ở Đan Dương, giúp họ Đào này thoát khỏi ᴋɪếᴘ ɴạɴ ᴍ.ấ.ᴛ ᴍ.ạ.ɴɢ dưới tay quân Tào.
Nhờ giúp Đào Khiêm tránh được ᴋɪếᴘ ɴạɴ quân Tào, Lưu Bị được họ Đào tiến cử vào chức Từ Châu mục để điều hành Từ Châu, nhưng ông không dám nhận.
Do Lưu Bị khước từ việc nhậm chức Từ Mục châu thay mình, Đào Khiêm đề nghị Lưu Bị đem quân đóng ở Tiểu Bái để bảo vệ Từ Châu và được ông nhận lời. Năm 194 thời Hán hiến Đế, Đào Khiêm ǫᴜ.ᴀ đ.ờ.ɪ. Nhiều người đề cử Lưu Bị nhậm chức Từ Châu mục để tiếp quản Từ Châu, Lưu Bị hồi lâu mới đồng ý. Kể từ đó, Từ Châu trở thành căn cứ đầu tiên của ông.
Đầu h.àng Lã Bố
Lã Bố thừa cơ dịp Trương Phi bất hòa với Tào Tháo, liền đem quân t.ập k.ích Hạ Bì và toàn thắng. Do chiếm lại Hạ Bì không thành, lại bị Viên Thuật ᴛʀ.ᴜ.ʏ ᴋ.í.ᴄʜ, Lưu Bị đành phải trở về Từ Châu đầu h.àng Lã Bố. Theo Ngụy thư: các tướng dưới quyền Lã Bố cho Lưu Bị là kẻ ph.ản ph.úc khó dung nên khuyên Lã Bố sớm tr.ừ đi nhưng Lã Bố không nghe.
Lã Bố đem ý định tr.ừ kh.ử của quần thần kể cho Lưu Bị. Biết được điều này, Lưu Bị vô cùng s.ợ h.ãi, vội phái người đến xin Lã Bố đóng quân ở Tiểu Bái và được chấp thuận.
Cầu c.ứu Tào Tháo
Năm 198, lực lượng của Lưu Bị ở Tiểu Bái ngày càng lớn mạnh. Lã Bố lo s.ợ nên giảng hòa với Viên Thuật để liên thủ đ.ánh Lưu Bị. Lưu Bị ch.ống trả không nổi, buộc phải bỏ thành, đem theo gia quyến chạy về phía Tây rồi sai người cầu c.ứu Tào Tháo. Tào Tháo cử tướng Hạ Hầu Đôn mang quân c.ứu họ Lưu. Quân hai bên đụng độ ở Từ Châu.
Lã Bố dẫn quân ra đối đ.ịch, đ.ánh b.ại tướng Hạ Hầu Đôn. Tào Tháo và Lưu Bị thu quân về Hứa Xương. Ông không trả lại Từ Châu cho Lưu Bị mà cử Xa Trụ trấn giữ. Tào Tháo phong Lưu Bị làm Tả tướng quân và giữ ông ở lại Hứa Xương để kiềm chế.
Nương nhờ Viên Thiệu
Năm 200, sau chiến công đ.ánh thắng Viên Thuật, lại thêm vụ trọng á.n Đổng Thừa, Lưu Bị quyết tâm ra đi và chính thức ly khai Tào Tháo rồi bất ngờ mang quân đ.ánh ch.iếm Từ Châu, ɢɪ.ế.ᴛ Xa Trụ. Ông bổ nhiệm Quan Vũ làm Thái thú Hạ Bì, Tào Tháo ᴛứᴄ ɢɪậɴ mang quân đ.ánh gấp Từ Châu.
Trong buổi “uống rượu luận anh hùng”, Tào Tháo từng nhận định về con người tiềm ẩn của Lưu Bị “Nay anh hùng trong thiên hạ chỉ có sứ quân và Tháo này”. Điều ấy càng làm cho Lưu Bị có động lực ly khai Tào.
Lưu Bị không ch.ống trả nổi nên bỏ chạy sang Hà Bắc theo Viên Thiệu. Theo Ngụy thư, Lưu Bị về với Viên Thiệu được cha con Viên Thiệu hết lòng cung kính, trọng vọng. Trương Phi trốn về Nhữ Nam còn Quan Vũ không có đường chạy nên đầu h.àng Tào Tháo. Gia quyến của Lưu Bị đều rơi vào tay quân Tào. Từ đây, Lưu Bị chính thức gia nhập tập đoàn ch.ính tr.ị hùng mạnh của Viên Thiệu để ch.ống lại Tào Tháo.
Về phe Lưu Biểu
Sau trận Diên Tân, Tào Tháo và Viên Thiệu tạm hưu chiến. Nhận thấy Viên Thiệu không đủ khả năng để ch.ống lại quân Tào, Lưu Bị liền xin được điều quân sang Nhữ Nam nhằm đ.ánh d.u k.í.ch sau lưng quân đ.ịch và được Viên Thiệu chấp thuận.
Bấy giờ, Quan Vũ sau khi đã lập công trả ơn cho Tào Tháo liền tìm cách ᴛʀ.ố.ɴ đɪ để tái ngộ cùng Lưu Bị và Trương Phi ở đất Nhữ Nam. Tại đây, Lưu Bị liên thủ với một tướng trong khởi nghĩa Hoàng Cân là Cung Đô. Tuy nhiên sau này, họ Cung bị Tào Tháo ɢɪ.ế.ᴛ ᴄʜ.ế.ᴛ tại Nhữ Nam.
Ba huynh đệ Lưu – Quan – Trương.
Bản thân Lưu bị cũng ch.ống trả không nổi, buộc phải bỏ chạy về Kinh Châu theo Lưu Biểu. Ông được Lưu Biểu cho trấn giữ Tân Dã – một huyện tiền đồn ch.ống quân Tào ở phương Bắc…
Có thể thấy, nửa đời trước của Lưu Bị từng l.a.ng b.ạ.t khắp nơi, thậm chí còn mấy lần đổi chủ, mỗi lúc lại nương nhờ một th.ế l.ực. Chỉ đến khi đến được Kinh Châu và mời được Gia Cát Lương phò tá, Lưu Bị mới chính thức chấm dứt giai đoạn nay đây mai đó suốt gần nửa đời người của mình.
Sau này nhờ kế sách chia ba thiên hạ của Gia Cát Lượng, Lưu Bị mới lập nên được nhà Thục Hán. Tuy vậy, có không ít người hoài nghi ngờ về năng lực của ông và đặt ra câu hỏi: Liệu Lưu Bị là một “đại anh hùng” biết nhìn thời thế, hay chỉ là một “ᴛ.ắ.ᴄ ᴋ.è hoa” đổi chủ như thay áo.
Chính vì lý do này mà có nhiều ý kiến cho rằng Lưu Bị không đáng mặt anh hùng.
Theo Quốc Tiệp/Người Đưa Tin
