Không ai mới sinh ra đã là anh hùng, và đương nhiên lại càng không thể là 𝚐𝚒𝚊𝚗 hùng ngay được. Dù là 𝚐𝚒𝚊𝚗 hùng hay anh hùng, để có thể đóng một trong hai vai thì không phải ai cũng làm nổi. Tào Tháo chính là một vai diễn đặc biệt như thế.
G𝚒𝚊𝚗 hùng Tào Tháo
Có câu “Thiên thời, địa lợi, nhân hoà”, phàm một sự việc gì xảy ra mà có thể thành công được (dù là tốt hay xấu) đều phải đạt được cả 3 yếu tố này. Người ta nói “𝚕𝚘𝚊̣𝚗 𝚝𝚑𝚎̂́ xuất anh hùng”, đúng. Vì anh hùng chỉ có thể xuất sinh khi thời thế đang 𝚕𝚘𝚊̣𝚗 lạc, đất nước 𝚜𝚞𝚢 𝚋𝚊̣𝚒, trăm họ lầm than. Cần có bậc kỳ tài, thao lược xuất chúng, ý chí hơn người, hoặc võ nghệ siêu quần… vì quốc gia mà phó xuất, vì nhân dân mà 𝚑𝚢 𝚜𝚒𝚗𝚑 thì mới có thể hoàn thành đại nghiệp, lưu danh sử sách.
Tạo hình Tào Tháo trong phim Tam Quốc diễn nghĩa 1994 (Ảnh: youtube).
Vậy còn “𝚕𝚘𝚊̣𝚗 𝚝𝚑𝚎̂́ xuất 𝚐𝚒𝚊𝚗 hùng” thì sao? Cũng đúng. Vì “𝚐𝚒𝚊𝚗 hùng” khác với “𝚐𝚒𝚊𝚗 thần”. G𝚒𝚊𝚗 hùng là anh hùng nhưng sử dụng 𝚝𝚑𝚞̉ đ𝚘𝚊̣𝚗 để đạt được mục đích, nhưng 𝚝𝚑𝚞̉ đ𝚘𝚊̣𝚗 này không phải vì nhu cầu cá nhân, ích kỷ mà vì nghĩ đến xã tắc, đến đại cục mà đành chọn lấy nó.
Còn 𝚐𝚒𝚊𝚗 thần là một kẻ 𝚐𝚒𝚊𝚗 𝚊́𝚌, hoàn toàn chỉ vì mình, chẳng đoái hoài gì tới giang sơn đất nước, chỉ nhăm nhăm vun vén cho bản thân, 𝚕𝚊̀𝚖 𝚑𝚊̣𝚒 người khác không từ 𝚝𝚑𝚞̉ đ𝚘𝚊̣𝚗. Tào Tháo chỉ là một “𝚐𝚒𝚊𝚗 hùng”, chứ không phải một “𝚐𝚒𝚊𝚗 thần”.
Từ năng thần 𝚝𝚑𝚊̂́𝚝 𝚟𝚘̣𝚗𝚐
Tào Tháo đã từng là thần tử năng nổ tích cực, đã từng bất chấp 𝚗𝚐𝚞𝚢 𝚌𝚘̛ bị giáng chức để dâng sớ tâu bày điều hay lẽ phải, bảo vệ người ngay chính, ngăn cản 𝚔𝚎̉ 𝚡𝚊̂́𝚞. Chỉ tiếc là mọi nỗ lực can gián đều 𝚝𝚑𝚊̂́𝚝 𝚋𝚊̣𝚒. Hoạn quan tiếp tục 𝚕𝚘̣̂𝚗𝚐 𝚑𝚊̀𝚗𝚑, làn sóng cải cách bị 𝚗𝚐𝚊̆𝚗 𝚌𝚑𝚊̣̆𝚗.
Hán đế thậm chí còn tuyên bố: “Kẻ nào tấu trình về việc sửa sang 𝚌𝚑𝚒́𝚗𝚑 𝚝𝚛𝚒̣ tại các châu huyện mà không hiệu nghiệm, khiến dân chúng phao ngôn nhảm nhí đều bị bãi miễn chức vụ”. Phản ứng của triều đình đích thực làm Tào Tháo 𝚝𝚑𝚊̂́𝚝 vọng. Tam Quốc Chí mô tả là Tháo “biết không thể khuông phò 𝚌𝚑𝚒́𝚗𝚑 𝚜𝚞̛̣ được, bèn chẳng dâng lời can gián nữa”. Không lâu sau, dù được thăng làm Thái thú Đông quận, Tháo từ chối mà “cáo bệnh về quê”.
Triều đình Đông Hán cũng đến hồi vô phương cứu chữa. Sau khi Hán Linh đế 𝚌𝚑𝚎̂́𝚝, Đại tướng quân Hà Tiến 𝚋𝚒̣ 𝚑𝚘𝚊̣𝚗 𝚚𝚞𝚊𝚗 𝚐𝚒𝚎̂́𝚝, đến lượt Đổng Trác vào kinh, phế Thiếu đế lập Hiến đế, sau lại 𝚐𝚒𝚎̂́𝚝 luôn Thái hậu và Thiếu đế. Tôn nghiêm của Hán triều đã 𝚖𝚊̂́𝚝 sạch.
Năm 189 Tào Tháo về đến Trần Lưu, bèn “phát tán gia tài, tập hợp nghĩa binh, chuẩn bị 𝚝𝚛𝚞 𝚍𝚒𝚎̣̂𝚝 Trác”. Đến năm 190 thì Tào Tháo đã có mặt trong liên quân Quan Đông của Viên Thiệu và 18 lộ chư hầu, cùng nhau 𝚝𝚑𝚊̉𝚘 𝚙𝚑𝚊̣𝚝 𝚗𝚐𝚑𝚒̣𝚌𝚑 𝚝𝚊̣̆𝚌 Đổng Trác.
Tào Tháo gia nhập liên quân do minh chủ Viên Thiệu đứng đầu, 𝚝𝚑𝚊̉𝚘 𝚙𝚑𝚊̣𝚝 Đổng Trác (Ảnh: youtube).
Tào Tháo thất vọng về liên quân
“𝚃𝚛𝚞 𝚍𝚒𝚎̣̂𝚝 𝚗𝚐𝚑𝚒̣𝚌𝚑 𝚝𝚊̣̆𝚌, phục hưng xã tắc” tưởng đâu là chuyện cao cả, phàm ai là phe chính nghĩa cũng đều muốn làm, nhưng hóa ra không phải. Liên quân tụ họp xong, ngoài Tào Tháo và Tôn Kiên, không có một ai động binh hết.
Tào Tháo binh ít tướng thiếu, 𝚝𝚑𝚞𝚊 về tay Từ Vinh (tướng của Đổng Trác), đến khi quay về đại bản doanh liên quân chỉ thấy “chư quân binh lực hơn chục vạn, ngày ngày tụ họp 𝚞𝚘̂́𝚗𝚐 𝚛𝚞̛𝚘̛̣𝚞, chẳng mưu tính tiến thủ gì”.
Liên quân lúc này lộ rõ bản chất tự tư, chẳng những khước từ 𝚖𝚞̛𝚞 𝚔𝚎̂́ của Tào Tháo, lại quay sang 𝚝𝚊̀𝚗 𝚑𝚊̣𝚒 lẫn nhau hòng 𝚌𝚑𝚒𝚎̂́𝚖 lấy địa bàn cho riêng mình. Thứ sử Duyện Châu Lưu Đại 𝚐𝚒𝚎̂́𝚝 𝚌𝚑𝚎̂́𝚝 Thái thú Đông quận Kiều Mạo. Thái thú Bột Hải Viên Thiệu 𝚋𝚞̛́𝚌 𝚑𝚒𝚎̂́𝚙 Ký Châu mục Hàn Phức, 𝚌𝚞̛𝚘̛́𝚙 đ𝚘𝚊̣𝚝 Ký Châu.
Triều đình Đông Hán làm Tào Tháo thất vọng. Nhưng những con người hiện tại của Hán triều mới thật sự khiến Tào Tháo 𝚝𝚊̂𝚖 𝚝𝚊̀𝚗 𝚢́ 𝚕𝚊̣𝚗𝚑. Lúc liên quân dùng dằng không tiến, Tháo đã từng thẳng thắn phê bình: “Các ông ôm mối 𝚗𝚐𝚘̛̀ 𝚟𝚞̛̣𝚌 không chịu tiến, làm mất lòng trông ngóng của thiên hạ, ta 𝚝𝚛𝚘̣̂𝚖 vì các ông mà xấu hổ!”.
Nhưng khi liên quân quay sang 𝚡𝚊̂𝚞 𝚡𝚎́ 𝚗𝚑𝚊𝚞 vì tư lợi, thì Tào Tháo không chỉ xấu hổ cho họ, mà còn nhận ra rằng, không thể trông đợi được bất cứ ai trong số các “thần t.ử Hán triều” đó, bèn bỏ đi, nuôi chí một mình.
Quá thất vọng về cái gọi là “liên quân” 𝚝𝚛𝚞 𝚍𝚒𝚎̣̂𝚝 𝚗𝚐𝚑𝚒̣𝚌𝚑 𝚝𝚊̣̆𝚌, Tháo quyết định ra đi (Ảnh: youtube).
Đến “𝚐𝚒𝚊𝚗 hùng” thời loạn
Tam Quốc bao quát cả một thời kỳ lịch sử gần một thế kỷ (từ 184 đến 280). Tại đó, 3 nước Ngụy, Thục, Ngô cùng nhau 𝚝𝚛𝚊𝚗𝚑 đ𝚘𝚊̣𝚝 𝚝𝚑𝚒𝚎̂𝚗 𝚑𝚊̣. La Quán Trung viết “Tam Quốc diễn nghĩa” với quan điểm “chính thống” phò Hán.
Với ông, họ Tào không phải dòng dõi họ Lưu (Hán) nên được xem là đối 𝚗𝚐𝚑𝚒̣𝚌𝚑 với Lưu Bị và người dòng dõi Trung Sơn Tĩnh Vương. Vì thế, đương nhiên kẻ đối 𝚗𝚐𝚑𝚒̣𝚌𝚑 là Tào Tháo phải được mô tả như một tên “𝚐𝚒𝚊𝚗 hùng”.
Tào Tháo bị cho là không thuộc dòng chính thống vì là 𝚐𝚒𝚊̣̆𝚌 nhà Hán (Ảnh: youtube).
Tháo khôn ranh từ nhỏ. Vốn nghịch ngợm nên hay bị người chú mách với cha là Tào Tung. Vì thế, Tháo nghĩ ra ngay một 𝚔𝚎̂́ đ𝚎̂̉ 𝚕𝚞̛̀𝚊 chú. Thấy chú đến, Tháo giả vờ nằm quay ra đất như kẻ bị trúng phong. Chú Tháo thấy vậy sợ quá liền chạy vào báo với Tào Tung.
Tung ra thấy con không làm sao bèn hỏi: “Chú mày nói trúng phong, khỏi rồi à?”, “Thưa cha, từ nhỏ có bao giờ con bị bệnh ấy đâu! Chẳng qua chú 𝚐𝚑𝚎́𝚝 con mới đặt điều ra thế.” Từ đấy, Tào Tung tưởng thật và không bao giờ tin người em khi ông này mách 𝚝𝚘̣̂𝚒 Tào Tháo nữa.
Tào Tháo đa nghi
Người ta đã quá quen thuộc với các giai thoại về Tào Tháo với châm ngôn nổi tiếng: “Thà ta phụ người còn hơn để người phụ ta“. Ví như Tháo 𝚐𝚒𝚎̂́𝚝 cả nhà Lã Bá Sa, mượn đ𝚊̂̀𝚞 Vương Hậu để yên bụng ba quân, giả vờ ngủ say để rồi 𝚐𝚒𝚎̂́𝚝 cả lính hầu… Trong cái “bảy thực ba hư” của Tam Quốc, tác giả mượn Tào Tháo để mô tả một cách khái quát và sống động tính “𝚐𝚒𝚊𝚗 hùng”, đa nghi ấy.
Tào Tháo kỳ thị người hiểu rõ gan ruột mình đến chân tơ kẽ tóc như Dương Tu và Tuân Úc, sau này đều là các 𝚗𝚊̣𝚗 𝚗𝚑𝚊̂𝚗 của ông. La Quán Trung đã dành trọn á.c cảm với họ Tào qua bài hịch hùng hồn do Trần Lâm soạn cho Viên Thiệu khi chuẩn bị 𝚔𝚑𝚘̛̉𝚒 𝚋𝚒𝚗𝚑 đ𝚊́𝚗𝚑 Tào Tháo.
Phải chăng với tư tưởng chủ đạo của Tam Quốc diễn nghĩa, ở Tào Tháo, chữ “nhân” – yếu tố đầu tiên của Ngũ thường (Nhân – Lễ – Nghĩa – Trí – Tín), được xem là thiếu hụt hơn hết so với các mặt khác. Chính điều này khiến ông không thể thuộc phe hoàn toàn “chính nghĩa”. Lòng nhân từ bác ái là điều mà từ xưa tới nay mọi người đều đặt lên hàng đầu, vì vậy không khó giải thích khi chứng kiến á.c cảm với Tào Tháo của nhiều thế hệ người đọc Tam Quốc sau này.
Trong khi Tào Tháo thì “𝚋𝚊̂́𝚝 𝚗𝚑𝚊̂𝚗”, còn Lưu Bị lại nổi tiếng về lòng nhân nghĩa 𝚝𝚛𝚞̀𝚖 thiên hạ (Ảnh: youtube).
Thực tế
Thực tế, Tào Tháo xuất sinh từ thời bình (hồi còn trẻ) cho đến lúc thời 𝚕𝚘𝚊̣𝚗 (lúc đã lớn), chứng kiến sự 𝚑𝚞̉ 𝚋𝚊̣𝚒 của triều đình, sự 𝚝𝚑𝚞̉ đ𝚘𝚊̣𝚗 của các chư hầu như đã nói ở phần đầu, thì thấy không thể nhờ cậy hay nương tựa vào một ai.
Kể từ lúc đó, Tào Tháo quyết định sẽ hành động một mình. Năng thần phải có 𝚚𝚞𝚢𝚎̂̀𝚗 𝚕𝚞̛̣𝚌 đ𝚎̂̉ 𝚝𝚛𝚊̂́𝚗 𝚊́𝚙 𝚐𝚒𝚊𝚗 thần. Không có 𝚚𝚞𝚢𝚎̂̀𝚗 𝚕𝚞̛̣𝚌, mọi ước muốn cải cách chỉ là trên giấy.
Con đường Tào Tháo kể từ sau khi tách ra khỏi liên quân Viên Thiệu chính thức bước sang một trang mới. Tháo bắt đầu chiêu binh mãi mã, 𝚌𝚑𝚒𝚎̂́𝚖 đ𝚊̂́𝚝, 𝚌𝚑𝚒𝚎̂́𝚖 𝚝𝚑𝚊̀𝚗𝚑, rồi sau đó nhờ cơ trời ông có thể bảo giá v.u.a mà tiến lên thành Thừa tướng nhà Đông Hán.
Khi này, 𝚚𝚞𝚢𝚎̂̀𝚗 𝚕𝚞̛̣𝚌 đã ở mức rất cao (dù chỉ là 𝚚𝚞𝚢𝚎̂̀𝚗 𝚕𝚞̛̣𝚌 chứ chưa có thực lực 𝚚𝚞𝚊̂𝚗 𝚜𝚞̛̣), thì ông đã có thể mỉm cười khi thấy ước muốn thống nhất thiên hạ của mình bấy lâu có hy vọng trở thành hiện thực được rồi.
Từ những chiến thắng về mặt 𝚚𝚞𝚊̂𝚗 𝚜𝚞̛̣, Tào Tháo cũng từng bước đi xa hơn trên con đường 𝚌𝚑𝚒́𝚗𝚑 𝚝𝚛𝚒̣. Năm 213, Tháo ép Hiến Đế phong mình làm Ngụy Công, ban cho Cửu tích. Năm 216, đánh Trương Lỗ xong, Tháo được “từ tước Công thành Ngụy vương”, hưởng thụ các đặc quyền “triều bái không phải xưng danh”, “vào triều không phải rảo bước”, được “đeo 𝚔𝚒𝚎̂́𝚖 lên điện”, thậm chí được “đội mũ miện có mười hai tua, đi xe sáu ngựa kéo” (những nghi thức của bậc đế vương), lại lấy Tào Phi làm Thế tử nước Ngụy.
Tào tháo trong mắt Nho giáo
Năm 220, chỉ vài tháng sau khi Tào Tháo 𝚖𝚊̂́𝚝, Tào Phi é.p Hiến đế nhường ngôi, nhà Ngụy chính thức thay thế nhà Hán. Từ việc “phụng mệnh thiên tử hiệu lệnh chư hầu” cho đến cái tiếng “𝚐𝚒𝚊𝚗 tặc thoán nghịch” của Tào Tháo, nên trong con mắt của Nho giáo truyền thống ông luôn là một kẻ “𝚐𝚒𝚊𝚗”.
Thực ra Tào Tháo chính là một bậc anh hùng thiên cổ (Ảnh: youtube).
Không ai mới sinh ra đã là 𝚐𝚒𝚊𝚗 hùng. Tào Tháo cũng vậy. Từ “năng thần” biến thành “𝚐𝚒𝚊𝚗 hùng”, nói như Hứa Thiệu là do từ “trị thế” chuyển sang “𝚕𝚘𝚊̣𝚗 𝚝𝚑𝚎̂́”. Nhưng trong tư duy của Tào Tháo, cũng phải có một quá trình chuyển tiếp lâu dài. Như chính lời Tào Tháo tự thuật rất thành thật trong bản “Thuật chí lệnh” của mình:
“Cô ban đầu được cử làm Hiếu liêm, tuổi trẻ, tự biết mình không phải là kẻ sĩ nổi danh nơi hang động, thế nên chỉ muốn làm một viên Quận 𝚝𝚑𝚞́, nắn sửa chính giáo, kiến lập danh tiếng, khiến kẻ sĩ trên đời biết đến mình…
… Cô thân là Tể tướng, ngôi nhân thần đã cực quý, ước vọng đã quá rồi vậy. ..cô nói lời này, xem như tự cao tự đại, là muốn cho người ta nói hết lời, nên không phải úy kỵ gì. Thiết nghĩ quốc gia nếu không có Cô, chẳng biết có bao người xưng đế, bao kẻ xưng vương?…”.
G𝚒𝚊𝚗 hùng, có lẽ quả thật do 𝚕𝚘𝚊̣𝚗 𝚝𝚑𝚎̂́ mà tạo ra vậy.
Tiếng 𝚘𝚊𝚗 “Tào Tháo” nên được giải
Sử liệu từ “Tam Quốc Chí” đã cho ta nhìn thấy một năng thần Tào Tháo vốn đã bị “Tam Quốc diễn nghĩa” vùi che, một bộ mặt khác của kẻ “tuyệt 𝚐𝚒𝚊𝚗” trong “tứ tuyệt” thời Tam Quốc. Thời Tam Quốc, anh hùng nghĩa sĩ lớp lớp như sóng cuộn Trường Giang. Người đời thường vì cái 𝚐𝚒𝚊𝚗 hùng của Tào Tháo mà tạo thành á.c cảm.
Tuy thế, thực sự ông là một anh hùng, thậm chí là một ngôi sao lớn trên bầu trời Tam Quốc, sánh ngang những bậc đại trí, đại dũng khác như Quan Vũ, Gia Cát Lượng. Tiếng 𝚘𝚊𝚗 nghìn năm là 𝚐𝚒𝚊𝚗 thần 𝚝𝚊̀𝚗 𝚊́𝚌 của Tào Tháo đã đến lúc phải được giải.
